Henryk Wielki ?

Historycy nie są zgodni w ocenie panowania Henryka VIII. Był on bezspornie wybitną osobowością, człowiekiem, który nadał historii swojego kraju nowy bieg . Z perspektywy czasu okazało się jednak, że jego wizja rządów i reformy mające ją wcielić w życie były niespójne, wręcz sprzeczne ze sobą. Umierając Henryk zostawiał za sobą chaos dynastyczny, ferment religijny i nie rozwiązane konflikty społeczne. Anglia , którą określił na nowo wydawała się dziwnym tworem bez właściwości: skłócona z papiestwem, ale nie protestancka.
Niewątpliwie wiele przemawia na korzyść Henryka. Wśród jego osiągnięć, bądź też cech, które uzasadniają nazwanie go Wielkim należałoby wymienić:

1. Przymioty osobiste
Może być to pewnym zaskoczeniem , ale Henryk kojarzony z wizerunkiem mordercy żon był w początkach panowania znany ze swej szlachetności, wierności ideałom rycerskim i błyskotliwego umysłu. Jego inteligencją miał zachwycać się sam Erazm z Rotterdamu. Odebrał znakomite wykształcenie, żywo interesował się teologią, czemu zresztą dał wyraz w czasie walki o unieważnienie małżeństwa z Katarzyną Aragońską. Patronował sztuce, sam również był zapalonym muzykiem.

2. Rozłam z Rzymem
Usilne dążenie do poślubienia Anny Boleyn i spłodzenia upragnionego dziedzica tronu doprowadziło do zerwania z papiestwem i zbudowania fundamentów Kościoła anglikańskiego. Był on tworem powstałym z połączenia niektórych dogmatów katolickich z rozwiązaniami wypracowanymi przez wyznania reformowane. W konsekwencji zachowano hierarchię kościelną , celibat i sądy kościelne. Kluczową zmianę stanowiło uczynienie z monarchy głowy Kościoła.

3. Udostępnienie Biblii w języku angielskim
Jeden z najwazniejszych postulatów protestanckich został urzeczywistniony w Anglii w roku ok. 1538 , kiedy to wydrukowano dwie wersje angielskiej biblii w tłumaczeniu Milesa Coverdale'a i Johna Rogersa. Z polecenia Thomasa Cromwella zostały one wyłożone we wszystkich kościołach.

4. Skuteczna ochrona przed inwazją obcych wojsk
XVI -wiecznej Anglii daleko było do potęgi, ale konflikt z Rzymem wystawił ją na łatwy cel dla cesarza i króla Francji. Osamotniona Anglia pod wodzą Henryka potrafiła jednak zręcznie lawirować między wiecznie skłóconymi mocarstwami. Nawiasem mówiąc zakrawa na ironię losu fakt,iż Henryk ,tak silnie utożsamiający się z rycerstwem i spragniony podbojów ,nigdy nie odniósł zwycięstwa na miarę pokonania Armady przez swą pokojowo nastawioną córkę Elżbietę.

5. Stłumienie wewnętrznych rebelii
Mowa tu przede wszystkim o Pielgrzymce Łaski, która ze swą przewagą liczbową stanowiła realne zagrożenie dla korony. Sposób , w jaki ujarzmiono buntowników jest dyskusyjny , ale zduszenie buntu w zarodku stanowiło niezaprzeczalny sukces Henryka .

6. Unia Anglii z Walią

Istnieją również dowody na poparcie tezy ,iż Henrykowi bliżej było do tyrana, niż renesansowego księcia:

1. Chwiejny temperament
Zmienność nastrojów Henryka stała się niemal przysłowiowa. Dworzanie i ministrowie drżeli codziennie przed huśtawką humoru władcy, który w jednej chwili był przystępny i dobroduszny, by w następnej wpaść w dziką furię.

2. Skorumpowanie
Rządy Henryka napędzały zawsze dwa pragnienia : zagwarantowania ciągłości sukcesji i wypełnienia królewskiego skarbca. Przy spełnieniu tego drugiego pomocne okazało się rozwiązanie klasztorów i przywłaszczenie sobie przez koronę ich majątków.

3. Rozwiązanie klasztorów
Podyktowane chęcią zagarnięcia dóbr było usprawiedliwiane skandalicznym trybem życia zakonników. Krytyka wobec duchownych nie była przesadzona, ale nie wszystkie podlegające rozwiązaniu klasztory rzeczywiście na nią zasługiwały . Bezpowrotnie utracono także dzieła sztuki sakralnej, a z wielu pięknych i starych budynków pozostały ruiny.

4. Okrucieństwo
Liczbę osób straconych za Henryka liczy się w kilkudziesięciu tysiącach. Wśród nich znajdują się osoby bliskie królowi: jego dwie żony, przyjaciel Thomas More, czy też główny doradca Thomas Cromwell. Wyjątkowo mściwie zachował się wobec Roberta Aske, lidera Pielgrzymki Łaski, który zginął powolną śmiercią przez powieszenie łańcuchami. Okrucieństwem emocjonalnym można też nazwać traktowanie swej pierwszej żony i ich córki Marii: pierwsza zmarła na wygnaniu, druga wzrastała pozbawiona kontaktu z rodzicami i z poczuciem,iż utraciła miłóść ojca.

5. Słabość
Henryk był podatny na manipulacje; o powodzeniu jakiegokolwiek politycznego przedsięwzięcia decydował dostęp do ucha monarchy, a konkretnie koterii , która aktualnie rządziła na dworze. Co charakterystyczne, na dworze Henryka jeden błąd mógł kosztować karierę, a nawet życie. Wystarczy pobieżny przegląd jego głównych doradców: Wolsey, najpotężniejszy człowiek w Anglii , którego talentom dyplomatycznym i finansowym młody król bezgranicznie ufał musiał odejść, gdy przegrał batalię o rozwiązanie małżeństwa swego pana; Cromwell de facto rządził Anglią nadając jej własny kurs polityczno-religijny, aż do momentu, gdy fatalnie zeswatał króla, a jego wrogowie za pomocą panny Howard opanowali królewską łożnicę.

6. Religijna niestabilność
Henryk próbował stworzyć kompromis między katolicyzmem , a jego zreformowaną wersją, co skończyło się jednym wielkim chaosem . Anglicy mogli się czuć naprawdę zdezorientowani w kwestii wyznawanej religii. Egzekucje były udziałem zarówno katolików, jak i protestantów, zaś anglikanizm sprowadzał się do bycia niepełnym protestantem wyznającym niepełny katolicyzm.