Żona dla cara

Na politycznej mapie XVI-wiecznej Europy coraz większe znaczenie zyskiwała Ruś, od 1547r. rządzona twardą ręką przez cara Iwana IV zwanego powszechnie "Groźnym". Był pierwszym władcą moskiewskim, który koronował się na cara, co stanowiło ekwiwalent tytułu cesarza. Rozmach jego wizji państwa i żelazna konsekwencja, z jaką ją realizował przesłania często brutalność środków, których używał.
Prowadził ekspansywną politykę, której z jednej strony przyświecał zamiar rozszerzenia swego władztwa w drodze podbojów,a z drugiej pragnienie umocnienia pozycji międzynarodowej bardziej pokojowymi środkami. Tradycyjnym sposobem na zawiązanie sojuszu było małżeństwo z cudzoziemką. Ambicje Iwana sięgały daleko: wybranką została Mary Hastings, córka lorda Hastingsa i zarazem daleka krewna Elżbiety I ( w jej żyłach płynęła królewska krew Plantagenetów). Entuzjazm angielskiej arystokratki był umiarkowany, natomiast perspektywa rusko-angielskiego sojuszu wywołała w Europie prawdziwy popłoch. Polski król Zygmunt II napisał nawet do Elżbiety I list, w którym dał wyraz tym niepokojom:

"Moskwa szeroko rośnie w siłę, ale jest zaciekłym wrogiem wszelkiej wolności. Wiemy,że Wasza Wysokość nie zna zwyrodnienia i despotii moskiewskiego cara. Ostrzegamy Was i inne europejskie narody - nie ryzykujcie Waszej godności , Waszej wolności i życiem Waszych ludzi i obawiajcie się dzikiego narodu moskiewskiego."

( źródło: "Iwan Groźny" Andrzej Andrusiewicz)

Do Londynu wyruszyło carskie poselstwo, na którego czele stał Fiodor Andriejewicz Pisiemski. On właśnie miał poprosić o rękę Mary Hastings w trakcie audiencji u królowej i przedstawić warunki ślubu ( obejmujące m.in przejście oblubienicy i jej świty na prawosławie). Komplikacje pojawiły się przy prezentacji przyszłej carowej. Istnieją różne wersje próbujące wyjaśnić rozczarowanie carskiego wysłannika. Jedna z nich przypisuje angielskiej królowej podstęp ratujący ją od zgody na niechciany mariaż. Pisiemskiemu miano pokazać kobietę oszpeconą przez ospę. Według innej Pisiemski przekupił pewnego dworzanina, by pokazał mu Mary nocą, w ogrodzie pałacowym. Widok chudej i bladej damy przeraził posła, o czym natychmiast doniósł Iwanowi.
Po klęsce misji Pisiemskiego z inicjatywą wystąpiła druga strona. Elżbieta zaproponowała inną kandydatkę: Annę Hamilton, spokrewnioną z domem panującym wdowę. W zamian oczekiwała umożliwienia kupcom angielskim swobodnego poruszania się po terytorium Rusi i wprowadzenia wysokich ceł na towary z innych krajów. Iwan wyraził zainteresowanie i do Moskwy przybyło angielskie poselstwo.



Opis wdzięków Anny był wielce obiecujący , a perspektywa sojuszu z Anglią przeciwko Polsce i Szwecji kusząca. Szybko pojawił się jednak zgrzyt: Anna zażądała opuszczenia Kremla przez wszystkie kobiety, zwłaszcza przez Marię Nagoj, z którą car zawarł wcześniej bezprawne małżeństwo. Oburzenie Iwana na próbę narzucenia mu czyjejś woli podsycało jeszcze przeciwne małżeństwu otoczenie cara. W wyniku dworskich intryg Annę zawrócono z drogi do nowej ojczyzny, a matrymonialne plany spełzły na niczym.